تولید فرش ماشینی

فرش ماشینی گونه ای مصنوعی از قالی است که بر خلاف قالی دستبافت توسط ماشین الآت صنعتی بافته می شود. به دلیل سرعت تولید و همچنین ارزان بودن مواد اولیه نسبت به قالی دستبافت قیمت ارزانتری دارد.
تاریخچه پیدایش فرش ماشینی در کشورمان نشان می‎دهد که این محصول در ایران عمری تقریباً ۴۰ ساله دارد. در ابتدای دهه ۵۰ اولین فرش ماشینی تولید داخل در کارخانجات مخمل و ابریشم کاشان توسط ماشین‎های مخمل بافی ژاکارد و با الیاف مصنوعی براق و پرز نسبتاً کوتاه و وزن سبک، بافته و روانه بازار گردید. همزمان با آن عده‎ای از تجار، فرش‎هایی با همین مشخصات و تا حدی مرغوب‎تر از کشور بلژیک وارد بازار ایران نمودند و سلیقه ایرانی را با پدیده فرش ماشینی آشنا کردند. با مشاهده استقبال نسبتاً مطلوبی که مردم از فرش ماشینی به عمل آوردند صاحبان گروه صنعتی بهشهر (خاندان لاجوردی) که از کارخانه‎داران و سرمایه‎گذاران خوشنام کشور بودند، اقدام به تاسیس شرکت بزرگی به نام شرکت صنایع کاشان (فرش راوند) نمودند که فعالیت آن در زمینه تولیدات مواد مرتبط با فرش و همچنین خود فرش ماشینی بود و اولین محصول آن در سال ۱۳۵۳ به بازار عرضه شد. این محصول با نمونه‎های قبلی کاملاً متفاوت و شباهت‎های زیادی به فرش دستباف داشت که به خصوص نوع پشمی آن فوق‎العاده مورد اقبال عمومی قرار گرفت. متعاقب آن شرکت‎های دیگری از جمله شرکت شهباف که بعدها به فرش گیلان تغییر نام داد و همچنین شرکت‎های فرش پارس و مولن روژ (نقش ایران) و فرش اکباتان تاسیس و به رقابت پرداختند. این امر تا اواخر سال ۵۷ به طور معمول ادامه داشت و شرکت‎های بزرگ تولیدکننده فرش با هم در حال رقابت بودند. در سال ۵۷ تعدادی از متخصصان صنعت نساجی و دست‎اندرکاران صنعت فرش ماشینی و همچنین پاره‎ای از کارخانه‎داران که تا آن زمان در رشته‎های دیگر نساجی فعال بودند به فکر ایجاد واحدهای جدید فرش ماشینی افتادند و کارخانجاتی از قبیل قالی سلیمان، فرش مشهد، فرش شیراز (دناژ)، فرش مازندران، فرش باستان و ستاره کویر و تعدادی دیگر در گوشه و کنار کشور و با ماشین‎های مربوط به آن زمان مثل وندویل ALD61 و AL1 و TEXTIMA شروع به کار نمودند و از همین جا سیر تحول فرش ماشینی در بخش خصوصی و توقف یکی پس از دیگری کارخانجات بزرگ موجود تحت پوشش دستگاه‎های دولتی آغاز شد. با انتقال تدریجی متخصصان شاغل در کارخانه‎های بزرگ به کارخانه‎های نوپا رقابت جدیدی در زمینه تولید فرش ماشینی در میان واحدهای بخش خصوصی در گرفت، ولی تحول اساسی در صنعت فرش ماشینی در کشور از سال ۶۵ شروع شد که این سیر تحول موجب ایجاد بیش از ۱۶۰۰ واحد کوچک و بزرگ تولیدکننده فرش گردید که در حال حاضر مشغول رقابتند.
فرش ماشینی توسط ماشین آلات مختلفی تولید می گردد که می توان به دستگاه های تکسیما، واندویل ، CRX ، ASR ، VTR و… اشاره کرد. جنس هر فرش نیز می تواند آکریلیک یا BCF ومخلوطی از این دو،یا الیاف جدیدابریشم مصنوعی(پلی استر) باشد. قابل ذکر است که فرش های ۱۰۰% آکریلیک دارای کیفیت و قیمت بالاتری هستند . همچنین فرش ها بر اساس شانه به ۳۵۰ – ۴۴۰ – ۵۰۰ و ۷۰۰ شانه تقسیم می شوند. تراکم فرش ها نیز می تواند براساس نوع ماشین و شانه بین ۷۰۰ تا ۲۰۰۰ باشد.
کارخانجات فرش ماشینی در اکثر شهرهای کشور وجود دارد ولی بسته به امکانات در برخی شهرهای کشور از کثرت بیشتری برخوردار است که می توان به کاشان بعنوان پایتخت فرش ماشینی ایرن(منبع) که در این شهر بیش از ۷۰۰ واحد فعال در امر تولید فرش ماشینی فعال است. همچنین تولید فرش ماشینی در شهرهای مشهد، دلیجان، یزد، اصفهان و تهران نیز چشمگیر است.