آیین نامه اجرایی بند 5 جزء (ب) ماده واحـده قـانون اصـلاح تبصره (2) الحاقی ماده (76) قـانون اصـلاح مـواد (72)و (77) و تبصره ماده (79) قانون تأمین اجتماعی مصوب 1354و الحـاق دو تبصره به ماده (76)
مصوب1371- مصوب 1380( مصوب1385/12/26 )
هیئت وزیران در جلسه مورخ 85/12/26 بنا به پیشـنهاد مشـترک شـماره 77197 مورخ 85/6/28 وزارتخانه اصلاح تبصره (2 )الحاقى ماده (76)قـانون اصـلاح مـواد (72)و (77)و تبصره ماده (76) قانون تـأمین اجتمـاعى مصـوب 1354 و الحاق دو تبصره به ماده (76)مصوب 1371مصوب 1380 آیین نامه اجرایى بند یاد شده را به شرح زیر تصویب نمود: (وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی)
ماده1.کارهاى سخت و زیان آورکارهایى است کـه در آن عوامـل فیزیکـى، شیمیایى، مکانیکى، بیولوژیکى محـیط کـار غیـر اسـتاندارد بـوده و در اثـر اشتغال بیمه شده تنشى به مراتب بالاتر از ظرفیتهاى طبیعى (جسـمى و روانى) در وى ایجاد میشود که نتیجه آن بیمارى شغلى و عوارض ناشى از آن باشد. مشاغل سخت و زیان آور موضوع این ماده به دو گروه تقسیم مى شوند:
الف) مشاغلى که صفت سخت و زیان آور با ماهیت شغلى وابستگى دارد امـا مى توان با به کارگیرى تمهیدات بهداشتى، ایمنـى و تـدابیر فنـى مناسـب توسط کارفرما سختى و زیان آورى آنها را حذف نمود.
ب) مشاغلى که ماهیتاً سخت و زیان آور بوده و با به کـارگیرى تمهیـدات بهداشتى، ایمنى و تدابیر فنى توسط کارفرمـا، سـخت و زیـان آورى آنهـا کاهش یافته ولى کماکان سخت و زیان آورى آنها حفظ مى گردد.
تبصره. کارگران موضوع قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین سخت و زیان آور ـ مصوب 1367 ـ و اصلاحات بعدی آن و قانون حفاظت در برابر اشعه ـ مصوب 1368 ـ که شاغل در دسـتگاه هـای اجرایـی (وزارتخانـه هـا، مؤسسـات و شـرکتهـای دولتـی، شهرداریها، بانکها و سازمانهایی که شمول حکم بر آنها مسـتلزم ذکـر نـام است) می باشند، در مورد بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان آور مشمول این آیین نامه خواهند بود. اجرای این تبصره در مورد نیروهـای مسـلح منوط به اذن مقام معظم فرماندهی کل قوا میباشد. 1
ماده2 .تعیین سخت و زیان آور بودن مشـاغل موضـوع مـاده (1 )و نـوع آن گروه «الف» و گروه «ب» حسب درخواست کارگر، کارفرما، تشکلها، وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکى، وزارت کار و امور اجتمـاعى و سـازمان تأمین اجتماعى در هر کارگاه با بررسى سوابق، انجام بازدید و بررسى شرایط کار توسط کارشناسان بهداشت حرفهاى وزارت بهداشت، درمان و آمـوزش پزشـکى و بازرسـان کـار وزارت کـار و امـور اجتمـاعى و بـا تأییـد توسـط کمیته هاى بدوى و تجدید نظر استانى موضوع این آیین نامه انجام مى گیرد. (وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی)
تبصره.در موارد مشمول بند «الف» ماده (1) این آیین نامه که استاندارد حدود تماس شغلى عوامل بیمارى زا و سـخت وزیـان آور وجـود دارد اتخـاذ تصـمیم قطعى در کمیته ها مسـتلزم انـدازه گیـرى و اظهـارنظر کارشناسـان بهداشـت حرفهاى وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکى و یا سایر مراکز داراى مجـوز از وزارتخانه یاد شده است.
ماده3.کارفرمایان کارگاه هاى دایر که از تاریخ تصویب این آیین نامه تمام یا برخى از مشاغل آنها در کمیته بدوى و تجدیدنظر استانى یا شـوراى عـالى حفاظت فنى، سخت و زیان آور شناخته شده یا مى شود مکلفنـد ظـرف دو سال از تاریخ ابلاغ تصمیم قطعى کمیته یا شورا حسب مورد نسبت به ایمن سازى عوامل و شرایط محیط کار مطابق حد مجاز و استانداردهاى مشخص شده در قانون کار و آیین نامه هاى مربوط (مصـوب شـوراى عـالى حفاظـت فنى) و سایر قوانین موضوعه در این زمینه اقدام و صفت سخت و زیان آورى مشاغل موضوع بند «الف» ماده (1) را حذف و نتیجـه را کتبـاً بـه کمیتـه بدوى موضوع ماده (8)این آیین نامه براى بررسى و تأیید گزارش نمایند.
تبصره 1ـ در مورد کارگاه هایی کـه پـس از تصـویب قـانون یادشـده ایجـاد مـیگـردد، کارفرمایـان مربـوط مکلفنـد بـه منظـور اخـذ گـواهی لازم از وزارتخانه های کار و امور اجتماعی و بهداشـت، درمـان و آمـوزش پزشـکی مبنی بر رعایت ایمنی و بهداشت و استاندارد بودن آنها طبـق قـانون وزارت کار تقاضای خود را ارائه نمایند. وزارتخانههای یادشده موظفند ظـرف یـک ماه از طریق سامانه الکترونیکی مراتب تأیید یا عدم تأیید رعایت استانداردها را به متقاضیان اعلام و در صورت عدم تأیید، مراتب را برای رفـع نقـص بـه متقاضیان اعلام نمایند. به هرحال اجازه فعالیت این قبیل کارگاه ها مشروط به اخذ گواهی یادشده میباشد. 1 (وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی)
تبصره 2ـ وزارتخانه هاى کار و امور اجتماعى و بهداشـت، درمـان و آمـوزش پزشکى مکلفند کارگاه هایى که مشاغل آنها سخت و زیان آور شناخته شـده است و یا طبق این آیین نامه سـخت و زیـان آور تعیـین مـى گـردد پـس از گذشت مهلت مقرر در این ماده بازدید و نتیجه را کتبـاً بـه کمیتـه بـدوى استان گزارش نمایند. (وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی)
.......................................................................................................................................
1 .به موجب بند 2 تصویبنامه مورخ 1389/4/27 وزیران عضو کمیسیون امور اجتمـاعی و دولت الکترونیک تبصره (1)به ماده (3 )اضافه و عنوان تبصره ماده یادشده به تبصره (2) اصلاح میشود.
.......................................................................................................................................
ماده4.کارفرمایان مکلفند شاغلین در کارهاى سخت و زیـان آور را حـداقل سالى یک بار به منظور آگاهى از روند سلامتى و تشخیص به هنگام بیمارى و پیشگیرى از فرسایش جسمى و روحى آنـان توسـط مراکـز بهداشـتى و درمانى مورد معاینه قرار داده و نتیجه را در پرونده هاى مربوط ضبط و یـک نسخه از آن را به سازمان تأمین اجتماعى ارایه نمایند.
پیشبینى شده در قانون کار صورت مى گیرد.
تبصره 2ـ معاینات قبل از استخدام طبق ماده (90) قانون تأمین اجتماعىمصوب 1354 ـ انجام مى گیرد.
تبصره 3ـ در صورت عدم انجام تکالیف مقرر در بند (2) جزء «الف» ماده واحده قانون اصلاح تبصره (2)الحاقى ماده (76) قـانون اصـلاح مـواد (72) و(77) و تبصره ماده (76) قانون تأمین اجتماعى مصوب 1354 و الحـاق دو تبصـره بـه ماده (76) مصوب 1371ـ مصوب 1380ـ سازمان تأمین اجتماعى ضمن انجام تعهدات قانونى نسبت به بیمه شده هزینه هاى وارده را مطابق ماده (90)قانون تأمین اجتماعى از کارفرماى مربوطه وصول خواهد نمود.
ماده5 .به استناد تبصره (1)ماده (96) قانون کار مقـررات و ضـوابط انجـام معاینات پزشکى موضوع ماده (4 یناین آییننامه اعـم از قبـل از اسـتخدام و ادوارى اختصاصى و هر گونه معاینه پزشکى دیگر در این ارتباط مطـابق بـا دستور العمل و آیین نامه هـاى جـارى وزارت بهداشـت، درمـان و آمـوزش پزشکى خواهد بود.
تبصره.وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکى موظف است تمهیدات لازم براى اعلام نتایج معاینات موضوع ایـن مـاده را متناسـب بـا شـرح وظـایف سازمانهاى ذیربط به عمل آورد.
ماده6.کمیته بدوى استان موظف است حسب گزارش کارشناسان موضوع ماده (2)بررسى و در صورت تأیید، حذف یا کاهش صفت سخت و زیان آور به ترتیب در مشاغل بند «الف» و «ب» ماده یـک مراتـب را بـراى خـروج کارگاه از شمول این آییننامه به مراجع ذیربط ابلاغ نماید و در صورت عدم حذف صفت سخت و زیان آورى محیط کار در مشاغل بنـد «الـف » ظـرف مهلت مقرر، مطابق قانون کار از سوى وزارتخانه هاى کار و امـور اجتمـاعى ، بهداشت و درمان و آموزش پزشکى از طریق مراجع ذیصلاح اقدام لازم به عمل می آید. (وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی)
تبصره.در صورتى که گزارش کارشناسـان موضـوع ایـن مـاده پـس از تأییـد کمیته هاى بدوى و تجدید نظر استانى حسب مورد حاکى از عـدم کـاهش یـا حذف عوامل زیان آور و بیماری زاى محیط کار ظرف مهلت مقرر در قانون باشد اقدامات لازم بر حسب مورد مطابق قانون کار از سوى وزارتخانه هاى کار و امـور اجتماعى و بهداشت، درمان و آموزش پزشکى بـه عمـل خواهـد آمـد . (وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی)
ماده7 .سیاستگذارى کشـورى کارهـاى سـخت و زیـان آور موضـوع ایـن آیین نامه و رسیدگى به درخواست کمیته هاى بدوى و تجدید نظـر اسـتانى موضوع ماده (8)و همچنین نظارت و همـاهنگى بـر فعالیـت کمیتـه هـاى مذکور در این آیین نامه به عهده شوراى عالى حفاظت فنى است. دستورالعمل اجرایى نحوه فعالیت کمیته هاى مذکور و نظـارت بـر آنهـا بـه پیشنهاد وزارتخانه هاى بهداشت، درمـان و آمـوزش پزشـکى و کـار و امـور اجتماعى و سازمان تأمین اجتماعى به تصویب شوراى عالى حفاظـت فنـى خواهند بود. (وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی)
تبصره.مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعى یـا معـاون وى یـا معـاون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکى با حق رأى در زمینه کارهـاى سـخت و زیان آور موضوع این آییننامه عضو شوراى عالى حفاظت فنى خواهند بود.
ماده8 .به منظور تطبیق و تشخیص مشاغل سخت و زیان آور بـر اسـاس ضـوابط و سیاستگذارى هاى شوراى عالى حفاظت فنى و مقررات مربوط، کمیته هاى بدوى و تجدیدنظر استانى هر کدام با پنج عضو اصلى و پنج عضو علی البدل به شرح زیربراى مدت سه سال منصوب مى شوند و انتصاب مجدد آنان بلامانع است. الف)کمیته بدوى مرکب از اعضاى زیر مى باشد:
1 .معاون روابط کار سازمان کار و امور اجتماعى استان و یا نماینـده وى بـه عنوان رئیس جلسه.
2 .معاون امور بیمه اى اداره تأمین اجتماعى استان و یا نماینده وى.
3.کارشناس مسؤول بهداشت حرفهاى معاونت بهداشتى دانشگاه / دانشکده علوم پزشکى ذی ربط.
4 .نماینده کارگران حسـب معرفـى تشـکل حـائز اکثریـت اسـتان بنـا بـه تشخیص سازمان کار و امور اجتماعى استان.
5 .نماینده کارفرمایان حسب معرفى کانون انجمنهاى صنفى کارفرمایى استان.
6 .معاون اداره کل مطبوعات و خبرگزاری های داخلی وزارت فرهنـگ و ارشـاد اسلامی برای تعیین مصادیق خبرنگاری و مباحث مرتبط با این حرفه. 1
تبصره 1ـجلسات کمیته هاى بدوى و تجدید نظر استانى در سـازمان کـار و امور اجتماعى استان تشکیل و با حضور چهـار نفـر از اعضـاى اصـلى و یـا على البدل رسمیت مىیابد و تصمیمات جلسه با اکثریت آراء حاضرین معتبر و لازم الاجرا مى باشد.
تبصره 2ـ در استانهایى کـه دانشـکده علـوم پزشـکى و خـدمات درمـانى مستقل وجود دارد در صورت طرح پرونده هـاى مـرتبط بـا منطقـه تحـت پوشش، کارشناس مسؤول بهداشت حرفه اى معاونـت بهداشـتى دانشـکده مزبور، جایگزین کارشناس مسؤول بهداشـت حرفـه اى معاونـت بهداشـتى دانشگاه خواهد بود.
تبصره 3ـ با تصویب کمیته استانى دعـوت از افـراد صـاحب نظـر و اسـاتید مربوط جهت شرکت در جلسات بدون حق رأى بلامانع مى باشد.
تبصره 4ـ درصورتى که مجمع و کانونهاى استانى تشکلهـاى کـارگرى و کارفرمایى موضوع بندهاى (4 و (5) ایجاد نشده باشند، نماینـدگان مزبـور ازبین اعضاى تشکلهاى حائز اکثریـت بـه تشـخیص سـازمان کـار وامـوراجتماعى استان و با انتخاب تشکل ذىربط استان معرفى مى شوند.
تبصره 5ـ رأى کمیته بدوى ظـرف پـانزده روز ادارى از تـاریخ ابـلاغ قابـل تجدید نظر خواهى است و در صـورتى کـه هـر یـک از طـرفین (کـارگر و کارفرما) به راى بدوى اعتراض داشته باشند درخواست تجدیـدنظر خـود را کتباً به سازمان کار و امور اجتماعى محل تسلیم مینماید.
تبصره 6ـ هیچ یک از اعضاى کمیته هاى بدوى همزمـان نمـى تواننـد عضـو کمیته تجدیدنظر باشند. همچنین اعضـاى مـذکور نمـى تواننـد در جلسـه تجدیدنظر پرونده هایى که در هنگام رسیدگى بدوى به آن رأى داده انـد بـا حق رأى شرکت نمایند. ب)کمیته تجدید نظر استان مرکب از اعضاى زیر مى باشد:
1 .رئیس سازمان کار و امور اجتماعى استان به عنوان رئیس کمیته.
2 .مدیر کل تأمین اجتماعى استان
3 .معاونت بهداشتى دانشگاه علوم پزشکى و خدمات بهداشتى درمانى ذی ربط.
4 .نماینده کارگران حسـب معرفـى تشـکل حـائز اکثریـت اسـتان بنـا بـه تشخیص سازمان کار وامور اجتماعى استان.
5 .نماینده کارفرمایان با معرفى کانون انجمنهاى صنفى کارفرمایى استان.
6 .مدیر کل مطبوعات و خبرگزاریهـای داخلـی وزارت فرهنـگ و ارشـاد 1 اسلامی برای تعیین مصادیق خبرنگاری و مباحث مرتبط با این حرفه. 2
تبصره 1ـ رأى کمیته تجدیدنظر استان از تاریخ ابـلاغ قطعـى و لازم الاجـرا مى باشد.
تبصره 2ـ در صورتى که مجمع و کانونهاى استانى تشکلهـاى کـارگرى و کارفرمایى موضوع بندهاى (4و 5)ایجاد نشده باشند، نمایندگان مزبـور از بین اعضاى تشکلهاى حـائز اکثریـت بـه تشـخیص سـازمان کـار و امـور اجتماعى استان و با انتخاب تشکل ذى ربط استان معرفى مى شوند.
تبصره 3ـ در صورت تساوى آراء (موافق و مخالف) اعـم از بـدوى و تجدیـد نظر، جلسه بعدى با حضور همه اعضا تشکیل خواهد شد.
تبصره 4ـ کمیته هاى استانى موظفند در آراء صادره نوع سخت و زیان آورى مشاغل را که در زمره مشاغل بند «الف» یا «ب» این آیـین نامـه مـى باشـد تعیین نمایند.
تبصره 5ـ در استانهایى که دانشکده علـوم پزشـکى و خـدمات بهداشـتى، درمانى مستقل وجود دارد در صورت طرح پرونده هـاى مـرتبط بـا منطقـه تحت پوشش، معاونت بهداشتى دانشکده علوم بهداشتى جایگزین معاونـت بهداشتى دانشگاه مى شود.
ج) با تصویب کمیته استانى دعوت از افراد صاحب نظر، اساتید و کارشناسان مربوطه جهت شرکت در جلسات بدون حق رأى بلامانع مى باشد.
د) کارفرمایان کارگاه ها مکلفند با کارشناسان موضوع ماده (2 )و کمیته هاى موضوع ماده (8) این آیین نامه همکارى و مدارک مورد نیاز را در اختیار آنان قرار دهند.
.......................................................................................................................................
1 .این بند به موجب مصوبه مورخ 1387/10/15 وزیران عضـو کمیسـیون امـور اجتمـاعی دولت که در تاریخ 1387/11/7 به تأیید ریاست جمهوری رسیده، الحاق شده است.
2 .این بند به موجب مصوبه مورخ 1387/10/15 وزیران عضوکمیسیون امور اجتماعی ودولـت الکترونیک که در تاریخ 1387/11/7 به تأیید رئیس جمهور رسیده، الحاق شده است.
.......................................................................................................................................
ماده9.وظایف کمیته هاى بدوى و تجدید نظر استانى به شـرح زیـر تعـین مى شود:
الف) وظایف کمیته هاى بدوى استانى به شرح زیر مى باشد:
1 .بررسى، تطبیق و تشخیص مشاغل سخت و زیان آور با مواد این آیین نامه که توسط بیمه شده، کارفرما، وزارتخانه هـاى بهداشـت، درمـان و آمـوزش پزشکى، کار و امور اجتماعى و سازمان تأمین اجتماعى و تشکلها به عنـوان مشاغل سخت و زیان آور معرفى شده و اعلام نتیجه به متقاضـى و سـازمان ذى ربط از سوى رئیس کمیته بدوى. (وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی)
2 .رسیدگى مواردى که با اتخاذ تدابیر لازم حالت سخت و زیان آورى شغل یا مشاغل ازبین رفته و در زمره مشاغل عـادى درآمـده انـد و اعـلام آن بـه مراجع ذى ربط به منظور حفظ امتیازاتى که به کار سخت و زیـان آور تعلـق گرفته است.
3 .اجراى سیاستها و مصوبات شوراى عالى حفاظت فنى.
ب) وظـایف کمیتـه هـاى تجدیـدنظر اسـتانى عبـارت اسـت از رسـیدگى، اظهارنظر و تصمیم گیرى در خصوص اعتراض بـه آراء کمیتـه هـاى بـدوى استانى موضوع ماده (8) این آیین نامه کـه توسـط بیمـه شـده یـا کارفرمـا درخواست گردیده است و اعلام نتیجه به متقاضى و سازمانهاى ذیربط از سوى رئیس کمیته تجدیدنظر.
ماده10.وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکى تغییـرات حـدود تمـاس شغلى آلاینده هاى محیط کار و عوامل بیماری زا را به شوراى عالى حفظت فنى اعلام و شوراى عالى مذکور مراتب را به کمیته هـاى اسـتانى، کارهـاى سخت و زیان آور براى اجرا ابلاغ مینماید.
ماده11 .علاوه برکارهاى سخت و زیان آور مشخص شده طبق مصوبات شوراى عالى حفاظت فنى و موارد تأییـد شـده توسـط کمیتـه هـاى استانى، موارد زیر نیز سخت و زیان آور شناخته مى شوند.
1 .مشاغلى که در ندامتگاه ها و زندانها مستقیماً با زندانى ارتباط دارند.
2 .مشاغلى که مستقیماً در مراکز روان درمانى با بیماران روانى مرتبط هستند. 3 .خبرنگارى.
تبصره.مصادیق خبرنگارى با تأیید کمیته بدوى موضـوع مـاده (8) تعیـین مى شود.
ماده12 .نحوه توالى و تناوب اشتغال در مشاغل سخت و زیان آور به شرح زیر تعیین مى گردد: 1 .ایام زیر چنانچه در فواصل اشتغال به کارهاى سخت و زیان آور واقع شود، به عنوان سابقه اشتغال در کارهاى سخت و زیان آور محسوب مى گردد.
الف) تعطیلات هفتگى
ب) تعطیلات رسمى
ج) ایام استفاده از مرخصى استحقاقى
د) ایام استفاده از مرخصى بابت ازدواج یا فوت همسر،پدر، مادر وفرزنـدان به مدت 3 روز با دریافت دستمزد در مورد مشمولان قانون کار.
ه) ایام استفاده از مرخصى استعلاجى یا اسـتراحت پزشـکى اعـم از اینکـه حقوق ایام مزبور توسط کارفرما پرداخت شود و یا اینکه بیمه شده از غرامت دستمزد ایام بیمارى استفاده کرده باشد.
و) تمام یا قسمتى از خدمت نظام وظیفه در جبهه هاى نبرد حق علیه باطل یا حضور داوطلبانه در جبهه.
ز) دوران اسارت یا محکومیت سیاسى که بیمه شده بر اساس آن به عنـوان آزاده شناخته شده باشد حسب تقاضاى وى.
2 .ایام و موارد زیر چنانچه در فواصل اشتغال بیمه شده به کارهاى سخت و زیان آور واقع شود موجب زایل شدن تـوالى اشـتغال در کارهـاى سـخت و زیان آور نمى گردد.
الف) ایام خدمت وظیفه سربازى (دوران ضرورت و احتیاط) مشروط بر اینکه بیمه شده حداکثر تا دو ماه پس از پایان خدمت به کار سابق خود برگشته و یا اینکه در کار دیگرى که سخت و زیان آور شناخته شده مشـغول بـه کـار شده باشد.
ب)دوران توقیف بیمه شده در صورتى که منتهى به محکومیت وى نگردد و یا اینکه کارفرما بر اساس تکلیف قـانونى حقـوق دوران مزبـور را بـه بیمـه شـده پرداخت نماید.
ج) ایام حالت تعلیق که به واسطه عوامل قهریه طبیعى و یا حوادث مخـاطرات اجتماعى (مانند سیل، زلزله، جنگ و آتش سوزى) که خارج از اراده کارفرمـا و بیمه شده بوده و در نتیجه آن کارگاه به طور موقت تعطیل مى گردد.
د) ایام استفاده از مقررى بیمه بیکارى مشروط بـر اینکـه بیمـه شـده قبـل از برقرارى بیمه بیکارى در مشاغل سخت و زیان آور اشتغال بـه کـار داشـته و در حین مقررى بگیرى و یا حداکثر تا دو ماه پس از اتمام دوره مزبور در مشـاغلى که سخت و زیان آور شناخته شده مشغول به کار شده یا طبق ایـن آیـین نامـهبتواند بازنشسته شود.
ه) ایام خدمت در جبهه که با تأیید مراجع ذیصلاح رسیده باشد.
و)دوران اسارت یا محکومیت سیاسى که بیمه شده بر اساس آن به موجب قانون آزاده شناخته شده باشد.
ز) ایام بلاتکلیفى بیمه شده که مستند به آراى صادره از سوى مراجع حـق اختلاف و یا سایر مراجع قانونى منجر به صـدور راى باز گشـت بـه کـار یـا پرداخت حقوق ایام مزبور شده باشد.
ح) ایام استفاده از غرامت دستمزد ایام بیمارى که در فاصله زمانى 59/1/14 تا 84/5/10 واقع شده باشد.
ط) غیبت غیر موجه حداکثر به مدت ده (10) روز در سال در مورد کارگاه هاى غیر مشمول قانون کار یا بر اساس مقررات انضباطى، تخلفاتى و یـا اسـتخدامى مربوط در کارگاه هاى غیر مشمول قانون کار که منجر به اخراج، انفصال موقت و یا دایم نشده باشد.
ى) مدت یک ماه استفاده از مرخصى بدون حقوق موضوع ماده (67) قانون کار.
3 .ایام و موارد زیر چنانچه در فواصل اشتغال بیمه شده به کارهاى سخت و زیان آور واقع شود توالى اشتغال او را از بین برده و موجب تناوب اشتغال وى مى گردد.
الف) استفاده از مرخصى بدون حقوق به مدت بیش از دو ماه به هر منظور و تحت هر عنوان علاوه بر مرخصى مندرج در بند «ى» ردیف (2) این ماده.
ب) اخراج، استعفا، انفصال و باز خریدى مشروط بر اینکه حداکثر تا دوماه در مجموع پس از تاریخ موارد مزبور در مشاغلى که سخت و زیان آور شـناخته شده مشغول به کار نشده یا طبق این آیین نامه نتواند بازنشسته شود.
ج) اشتغال در کارها و مشاغل عادى به مدت یک ماه.
د) اشتغال در حرف و مشاغل آزاد به مدت یک ماه.
ه) بیکارى بدون دریافت مقررى بیکارى بیش از دو ماه.
ز) سایر موارد مشابه.
ماده13 .شرایط بازنشستگى در کارهاى سخت و زیان آور به شرح زیر مى باشد:
1 .بیمه شدگانى که حداقل20 سال سابقه کار متوالى یا بیست و پنج سـال سابقه کار متناوب و پرداخت حق بیمه در کارهاى سخت و زیان آور راداشته باشند بدون شرط سنى مى توانند در خواست بازنشستگى از سازمان تأمین اجتماعى نمایند.
2 .چنانچه کمیسیونهاى پزشکى موضوع ماده(91) قانون تأمین اجتمـاعى قبل از رسیدن بیمه شده شاغل در کارهاى سخت و زیان آور به سابقه مقرر در بند (1) فوق، فرسـایش جسـمى و روحـى وى را ناشـى از اشـتغال بـه کارهاى سخت و زیان آور تشخیص و تأیید نمایند.
3 .این قبیل بیمه شدگان به صرف ارائه درخواست بازنشستگى مجاز به ترک کار نبوده و مىباید احراز شرایط و استحقاق آنها جهت بازنشستگى پیش از موعد در کارهاى سخت و زیان آور رسماً از سوى سازمان تأمین اجتماعى به آنها ابلاغ و سپس ترک کار نمایند.
4 .چنانچه بیمه شـده شـرایط اسـتفاده از بازنشسـتگى پـیش از موعـد در کارهاى سخت و زیان آور را طبق این آیین نامه احراز کنـد سـازمان تـأمین اجتماعى مکلف است نسبت به برقرراى مستمرى وى از تـاریخ تـرک کـار اقدام نماید.
5 .افرادى که حداقل بیست (20) سال متوالى یا بیست و پـنج (25) سـال متناوب سابقه پرداخت حق بیمه در مشاغل سخت و زیان آور مربوط به قبل از تاریخ تصویب قانون را داشته باشند و یا در آینده شرایط مذکور را احـراز نمایند مى توانند درخواست بازنشستگى خود را با رعایت بند (1) این ماده به سازمان تأمین اجتماعى تسلیم نمایند.
ماده14.کارفرما مکلف است پس از احراز شرایط بازنشستگى بیمه شده شاغل در کارگاه وى، طبق این آیین نامه معادل چهار درصد (4%) میزان مستمرى برقرارى بیمه شده نسبت به سنوات اشتغال او در مشاغل سخت و زیـان آور را که توسط سازمان تأمین اجتماعى محاسبه مى گردد به طور یـک جـا بـه سازمان یاد شده پرداخت نماید.
ماده15 .آثار محدودیتها و مزایـاى منـدرج در قـانون بـراى مـواردى کـه بازنشستگى به موجب این آیین نامه ایجاد مى شود منحصر به همان کارگـاه خاص بوده و قابل تسـرى و تعمـیم در دیگـر شـغل هـاى مشـابه در سـایر کارگاه ها نمى گردد.
ماده16 .اجراى این آیین نامه در مورد آن دسته از مشـمولین قـانون تـأمین اجتماعى که در مشاغل سخت و زیان آور وزارت دفاع و پشتیبانى و نیروهاى مسلح و شرکتها و سازمانهاى تابعه آن به صورت خرید خـدمت مشـغول خدمت مى باشند با رعایت مقررات و ضوابط نیروهاى مسلح و با همـاهنگى سازمان تأمین اجتماعى خواهد بود.